علی خویه
مدرس تریز ، خلاقیت و نوآوری
شماره تماس مستقیم : 09122991608
علی خویه،
نویسنده ی 12 عنوان کتاب تخصصی و مرجع
نویسنده ی کتاب تبلیغات تریزی و کتاب سبک های تبلیغاتی
18 سال تجربه ی اجرایی
|
آموزش تخصصی تریز TRIZ
 مطالب
پربیننده ترین مطالب
محبوب ترین مطالب
مطالب پربحث‌تر
دوره های تخصصی آموزش تریز ، مدرس: علی خویه
حل خلاقانه مسائل مفاهیم خلاقیت و نوآوری روش سعی و خطا طوفان فکری تاریخچه نوآوری نظام یافته و نحوه گسترش آن در جهان روش الهام گیری از ابتکارات گرایش روانی در حل مشکلات خ جایگاه نوآوری نظام یافته در دانش بشر لاق نمایش فیلم های آموزشی از مبتکر TRIZ ایده آل نگری در حل مشکلات خلاق تمرینات گروهی در کلاس [ گروه آموزش تحقیق مشاوره و اجرا - مدیریت بازاریابی ارتباطات فروش تبلیغات خلاقیت www.khooyeh.com ]
 اصول چهل گانه تریز
اصول چهل گانه تریز تریز روشی نظام یافته برای پرورش خلاقیت است. این روش توسط آلتشولر که در اداره ثبت اختراعات روسیه کار می کرد، از مطالعه بیش از بیست هزار اختراع و دسته بندی نکات مشترک آنها به دست آمده است. با چک کردن اصول زیر در حل هر مسأله ای، تا حدودی اطمینان حاصل می شود که تمام نکاتی که ممکن است باعث ایجاد خلاقیت در حل مسأله شوند، مورد بررسی قرار گرفته اند. توجه به هر یک از این اصول می تواند جنبه هایی از خلاقیت را در حل مسأله بگنجاند: اصل 1 - جداسازی الف) جسم را به اجزای جدا از هم تقسیم کنید. ب) جسم را به صورت قطعه قطعه در آورید. ج) میزان قطعه قطعه بودن جسم را افزایش دهید. مثال: تقسیم شدن تسمه نقاله به نوارهای باریک، باعث کارایی بیشتر آن شده است.
اصل 2- استخراج الف) مشخصه یا قطعه ای مزاحم جسم را از آن جدا کرده یا حذف کنید.ب) تنها مشخصه یا قطعه لازم را برگزیند. مثال: استفاده از نوار آموزشی یک سمینار به جای رفتن به خود سمینار برای صرفه جویی در هزینه های آموزش (جدا کردن قسمت مفید که همان مطالب ارائه شده در نوار آموزشی است که تنها مشخصه لازم است.) مثال: استفاده از مترسک به جای آدم برای فراری دادن پرندگان از مزارع (گزینش فرم بدن از سایر مشخصات انسان).
اصل 3- کیفیت موضعی الف) از ساختار همگن یک جسم یا محیط خارجی (عملکرد بیرونی)، به سوی ساختار ناهمگن گذر کنید. ب) اجرای مختلف جسم را به انجام کارکردهای مختلف وا دارید. ج) هر قسمت از جسم را، در شرایطی که عملکرد آن مطلوب تر است قرار دهید. مثال: مداد پاک کن: یک طرف آن برای نوشتن و یک طرف دیگر برای پاک کردن لذا هر طرف آن از کیفیت موضعی مختلفی برخوردار ست. مثال: چکش دوسر که از یک طرف آن برای کوباندن میخ و از طرف دیگر آن برای کشیدن میخ استفاده می شود. اصل 4 - عدم تقارن الف) فرم تقارن یک جسم را با فرم نامتقارن آن جایگزین کنید. ب) در صورتی که جسم موجود نامتقارن است میزان عدم تقارن آن را افزایش دهید. مثال: کلیدها معمولا غیر متقارن و غیر شبیه بهم هستند. مثال: پلاک سه شاخه ای برق برای رعایت سیم فاز و نول به صورت غیر متقارن است تا فقط از یک طریق در پریز مربوطه وارد شود.مثال: عینک هم از نظر افقی غیر متقارن هست و هم از نظر نوع عدسی متناسب با هر چشم و احتمالاْ با کانون های نوری متفاوت است. اصل 5 - ترکیب کردن (ادغام کردن) الف) اجسام مشابه یا اجسامی را که برای انجام عملکردهای پیاپی در نظر گرفته شده اند به صورت مکانی با یکدیگر ترکیب کنید. ب) عملکردهای مشابه یا پیاپی را به صورت زمانی با یکدیگر ترکیب کنید. مثال: ترکیب آب گرم و سرد توسط شیرهای ترکیبی. مثال: استفاده از کاتریج رنگی در پرینتر برای ترکیب رنگ ها. اصل 6 - جامعیت به منظور رفع نیاز به چند جسم، یک جسم می تواند عملکرد های چند گانه ای ارائه دهد. مثال: چاقوی ارتشی سویسی (چند کاره)مثال: آچار فرانسه که با تغیر اندازه آن می توان برای باز و بسته کردن پیچ های مختلف از آن استفاده کرد. اصل 7 - تو در تو بودن الف) جسمی را داخل جسم دوم و جسم دوم را نیز داخل جسم سوم قرار دهید. ب) جسمی از داخل حفره ای در جسم دیگر بگذرانید. مثال: آنتن های تلسکوپی و تو درتومثال: متر اندازه گیری فنریمثال: عروسک های روسی تو درتو مثال: میز و صندلی های در هم رومثال: ظروف و وسایل آشپزخانه تو درتو اصل 8 - عامل تعادل و توازن الف) وزن جسم را به وسیله اتصال دادن آن با جسم دیگری که دارای نیروی بالا برنده است، جبران کنید. ب) وزن جسم را به وسیله نیروهای آیرودینامیکی یا هیدرودینامیکی جبران کنید. مثال: کیسه هوا (آبدان) ماهی برای حفظ تعادل آن در آبمثال: بال عقب ماشین های مسابقه ای برای حفظ تعادن آنها در سرعت های بالا
اصل 9 - مقابله پیشاپیش الف) در صورتی که لازم است عملکردی انجام شود، مقابله پیشاپیش نسبت به آن را مد نظر داشته باشید. ب) در صورتی که لازم است جسمی تحت کشش باشد، کشش متضاد آن را پیشاپیش مد نظر داشته باشید. مثال: لباس قلعی ضد اشعه X
اصل 10 - کنش پیشاپیش الف) کنش مورد نیاز را به صورت کلی و جزئی، پیشاپیش انجام دهید. ب) به اجسام طوری نظم بدهید که بدون اتلاف وقت در زمانی که منتظر کنش هستند، وارد عمل شوند. (در مناسب ترین وضعیت) مثال: دیوارهای پیش ساخته مثال: مرغ پرکنده و از قبل آماده شده
اصل 11- حفاظت پیشاپیش قابلیت اطمینان نسبتا پایین یک جسم را با یک حرکت خنثی کننده، پیشاپیش جبران کنید.
اصل 12 - هم پتانسیلی شرایط کار را طوری تغییر دهید که لازم نباشد جسمی بالا رفته یا پایین بیاید. مثال: استفاده از قفل کانال برای حر کت کشتی از یک سطح به سطح دیگر.
اصل 13 - معکوس کردن الف) به جای عملکردی که توسط مشخصات مساله تحمیل شده عملکرد مخالف آن را به کار گیریم. ب) شئ را به یک قطعه متحرک تبدیل کنید، یا اینکه قطعات غیر متحرک را متحرک ساخته و محیط خارج را غیر متحرک نماید. مثال: یک شرکت آمریکایی نوشابه ای با نام تجاری dnL به بازار عرضه کرده که معکوس نام تجاری 7up است و از این ایده بسیار سود برده است.
اصل 14 - کروی ساختن الف) قطعه های خطی و سطوح مسطح را با قطعات و سطوح خمیده و همچنین اشکال مکعبی را با اشکال کروی تعویض کنید. ب) از غلتک ها، توپ ها و مارپیچ ها استفاده کنید.
اصل 15- پویایی الف) مشخصات جسم یا محیط خارج را به گونه ای بسازید که برای عملکرد بهینه، عملیات در هر مرحله به طور خودکار تنظیم شود. ب) جسم را به عناصری تقسیم کنید که بتوانند به صورت مرتبط با هم، موقعیت خود را تغییر دهند. ج) در صورتی که جسمی غیر قابل حرکت یا قابل تعویض کنید. مثال: صندلی تا شو
اصل 16- عملکرد ناقص، بیش از حد یا مازاد اگر به دست آوردن 100% یک اثر مطلوب مشکل است، برای ساده سازی مساله مقداری کمتر یا بیشتر از آن را به دست آورید. اصل
17 - حرکت به ابعادی جدید الف) مسائل مربوط به حرکت خطی جسم را با امکان پذیر ساختن حرکت در دو بعد، برطرف کنید (در راستای یک سطح). به نحو مشابه، مسائل مربوط به حرکت جسم در یک صفحه را با امکان پذیر ساختن حرکت در سه بعد، برطرف نمایید. ب) به جای آرایش اجسام در یک لایه، آرایشی چند لایه ای را به کار ببرید. ج) جسم را کج کرده یا بر روی لبه خود بچرخانید. د) تصاویر را بر روی سطوح مجاور یا عقب جسم بیاندازید.
اصل 18- ارتعاش مکانیکی الف) جسم را به ارتعاش وا دارید. ب) اگر جسم در حال نوسان است، فرکانس آن را تا حد فرا صوت افزایش دهید. ج) فرکانس تشدید را به کار بگیرید. د) به جای ارتعاشات مکانیکی از ارتعاشات پیزو استفاده کنید. ه) ارتعاشات فرا صوت و میدان الکترومغناطیسی را با هم به کار بگیرید.
اصل 19 - عملکرد دوره ای الف) به جای عملکرد مستمر از یک عملکرد دوره ای (ضربه ای) استفاده کنید. ب) در صورتیکه یک عملکرد هم اکنون دوره ای است، فرکانس آن را عوض کنید. ج) از توقف های بین ضربه ها برای تامین کنش های اضافی بهره بگیرید.
اصل 20 - تداوم کنش مفید الف) عملکرد را بدون توقف به انجام برسانید، در این حال باید تمام قطعات جسم به طور مستمر و با ظرافت کامل، در حال کار باشند. ب) یک حرکت زاید و واسطه ای را حذف کنید. مثال: استفاده از پرینتری که هم در موقع رفت و هم در موقع برگشت کاتریج آن عمل پرینت را انجام می دهد. (تداوم کنش مفید)
اصل 21- حمله سریع عملکرد زیان بار یا خطرناک را با سرعت بسیار بالا به انجام برسانید. مثال: بهره گیری از دریل پر سرعت برای تراش دندان بدون احساس درد.
اصل 22- تبدیل ضرر به سود الف) یک اثر زیان بار یا یک عامل زیان بار محیطی را برای به دست آوردن یک اثر مثبت به کار بگیرید. ب) با ترکیب یک عامل زیان بار با یک عامل زیان بار دیگر، آن را از میان بردارید. ج) مقدار کنش زیان بار را تا جایی که ضررهای آن بر طرف شود، افزایش دهید.
اصل 23- باز خورد الف) بازخورد را ارائه کنید. ب) در صورتی که بازخورد هم اکنون موجود است، آن را معکوس کنید.
اصل 24- وا
سطه و میانجی الف) برای انتقال یا انجام یک عملکرد، از یک جسم واسطه استفاده کنید. ب) جسم به طور موقت به جسم دیگری که حذف کردن آن آسان است، متصل کنید.
اصل 25- خدمت دهی به خود الف) کاری کنید که شئ مورد نظر کارهای خدماتی، کارکردهای کمکی و عملیات مربوط به تعمیرات خود را، خود انجام دهد. ب) از زایدات مواد و انرژی استفاده کنید. اصل
26- کپی کردن الف) به جای استفاده از جسمی که ساختار پیچیده دارد، گران قیمت و حساس است و کار با آن راحت نیست، از کپی ساده و ارزان قیمت آن استفاده کنید. ب) یک جسم یا سیستمی متشکل از چند جسم را با کپی و یا تصاویر اپتیکی آن تعویض کنید برای کوچک و بزرگ کردن تصویر می توانید از یک مقیاس استفاده کنید. ج) در صورتی که از کپی های اپتیکی با نور معمولی استفاده می کنید آنها را با نوع مادون قرمز یا ماورای بنفش تعویض کنید مثال: استفاده از زیور آلات بدلی به جای اصلی
اصل 27- استفاده از جسم ارزان قیمت با عمر کوتاه به جای جسم گران قیمت و با دوام یک جسم گران قیمت را با مجموعه ای از اجسام ارزان قیمت تعویض کرده و از برخی مشخصا ت چشم پوشی کنید (برای مثال عمر طولانی). مثال: استفاده از کبریت به جای فندک برای روشن کردن سیگار مثال: استفاده از وسایل یک بار مصرف (نظیر ظروف - دستمال - تیغ - فندک - دوربین - موبایل - پیش بند کودک - مسواک - لباس آزمایشگاه - کلاه و غیره)
اصل 28- تعویض یک سیستم مکانیکی الف) سیستم مکانیکی را با یک سیستم نوری صوتی یا بویایی تعویض کنید. ب) از میدان های الکترونیکی، مغناطیسی یا الکترو مغناطیسی برای اثر گذاری بر جسم استفاده کنید. ج) میدان ها را تعویض کنید. د) یک میدان را به همراه ذرات فرو مغناطیس به کار ببرید.
اصل 29- استفاده از ساختار پنوماتیک یا هیدرو لیک قطعات جامد یک جسم را با مایع یا گاز تعویض کنید این قطعات برای باد شدن می توانند از هوا یا آب استفاده کنند، همچنین می توانید بالش های هوا یا هیدرواستاتیک را به کار بگیرید.
اصل 30- پرده های انعطاف پذیر یا پوسته های نازک الف) ساختار معمول را با غشای انعطاف پذیر و پرده های نازک تعویض کنید. ب) یک جسم را به وسیله پرده های نازک غشای ظریف از محیط خارج آن جدا کنید.
اصل 31 - استفاده از متخلخل الف) جسم را متخلخل نموده یا از اجرای متخلخل اضافی استفاده کنید (به صورت محتویات داخلی، روکش و غیره) ب) در صورتی که جسم هم اکنون متخلخل است، حفره ها را پیشاپیش با ماده ای پر کنید.
اصل 32- تعویض رنگ الف) رنگ جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید. ب) شفافیت جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید. ج) به منظور مشاهده بهتر اجسام یا اشیایی که دیدن آنها مشکل است، از مواد افزودنی رنگین استفاده کنید. د) در صورتی که هم اکنون از چنین مواد افزودنی استفاده می شود، از علایم درخشان یا اجزای ردیاب استفاده کنید. مثال: شیشه الکترو کرومیک (تغییر رنگ بر اساس تابش نور)
اصل 33- همجنس و همگن سازی کاری کنید که اجسام با جسم اولیه هم جنس خود، یا جنسی با رفتار مشابه جنس خود، تعامل داشته باشند.
اصل 34- ردکردن و باز سازی قطعات الف) پس از تکمیل یک عملکرد و یا بی استفاده شدن یک جزء از جسم، آن را دور انداخته یا تغییر دهید (مثلا آن را تخریب یا حل کنید یا بخار نمایید) ب) هر قطعه استفاده شده جسم را سریعاً بازسازی کنید. مثال: پوکه گلوله مسلسل یا تفنگ پس از شلیک بلا مصرف بوده و بیرون انداخته می شود.
اصل 35- تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی یک جسم حالت کلی یک جسم، تراکم چگالی، میزان انعطاف پذیری و یا دمای جسم را عوض کنید. مثال: صابون مایع
اصل 36 - تغییر فاز اثری را که زمان تغییر فاز یک ماده اتفاق می افتد، به کار بگیرید نمونه های زمان تغییر حجم یا زمان تغییر حجم یا زمان آزاد سازی یا جذب انرژی هستند.
اصل37- انبساط حرارتی الف) از انبساط (انقباض) یک ماده به کمک حرارت (سرما) استفاده کنید. ب) از مواد متفاوت با ضرایب انبساط حرارتی متفاوت بهره بگیرید. مثال: سویچ های حرارتی
اصل 38 - استفاده از اکسید کننده های قوی الف) هوای معمولی را با هوای غنی شده جایگزین کنید. ب) هوای غنی شده را با اکسیژن جایگزین کنید. ج) در داخل اکسیژن یا هوا، ماده را در معرض اشعه یونیزه کننده قرار دهید. د) از اکسیژن یونیزه شده استفاده کنید. مثال: کپسول غواصی
اصل 39 - محیط بی اثر الف) محیط معمولی را با محیط بی اثر تعویض نمایید. ب) فرایند را در خلا به انجام برسانید.
اصل 40 - مواد مرکب ماده همگن را با یک ماده مرکب جایگزین [ ۱۳۸٩/۱۱/۱٦ ] [ ٧:۳٩ ب.ظ ] [ گروه آموزش تحقیق مشاوره و اجرا - مدیریت بازاریابی ارتباطات فروش تبلیغات خلاقیت www.khooyeh.com ] نظرات (0) تریز TRIZ
 تریز TRIZ
واژه TRIZ (تریز) برگرفته شده از حروف اول کلمات در عبارت روسی زیر می باشد: «Teoriya Resheniya Izobrototelskikh Zadatch »که برابر انگلیسی آن عبارت «Theory of Inventive Problem Solving » (با مخفف TIPS) است که به معنی نظریه حل ابداعانه ی مسئله می باشد. این دانش در سراسر جهان تحت عنوان TRIZ شناخته می شود و متداول شدن این نام به این علت است که بنیانگذار آن، دانشمند خلاقیت شناس روسی گنریچ سائولویچ آلتشولر (G.S. Altshuller) (1998-1926) می باشد. دانش TRIZ با نام ها و عنوان های توصیف گر مختلفی مانند نوآوری نظام یافته، خلاقیت اختراعی، فناوری خلاقیت و نوآوری، روش شناسی اختراع، الگوریتم اختراع، روش شناسی حل مسئله های ابداعی، روش شناسی حل ابتکاری و ابداعانه ی مسئله، مهندسی خلاقیت و نوآوری، روش شناسی خلاقیت، خلاقیت شناسی اختراع، خلاقیت شناسی فناوری و مواردی از این قبیل نامیده می شود. تعریف TRIZ:دانش TRIZ می تواند در دامنه ای از یک طیف مفهومی و گستره ای از تعاریف قرار بگیرد که یک سر آن نوعی جهان بینی خلاق یا رویکردی جامع به علوم و فناوری و سر دیگر آن انواعی از ابزارهای حل خلاق مسئله و فنون خلاقیت و نوآوری را شامل گردد. آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری می داند. با نتیجه گیری از دیدگاه آلتشولر می توان TRIZ را نوعی علم خلاقیت شناسی (Creatology) دانست. یکی از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سیمون ساورانسکی این دانش را چنین تعریف کرده است: « TRIZ عبارت است از یک دانش انسان گرای مبتنی بر روش شناسی نظام یافته برای حل ابداعانه ی مسئله» همچنین برخی صاحب نظران، TRIZ را این چنین تعریف می کنند: «TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی برای حل ابداعانه مسائل فنی و فناورانه» تاریخچه TRIZ:شالوده های دانش TRIZ از سال 1946 توسط گنریچ آلتشولر بر اساس نتایج حاصل از مطالعه اختراعات مختلف پایه گذاری شد. آلتشولر که به پدر TRIZ لقب دارد در سال 1926 در روسیه (شوروی سابق) متولد گردید. وی که از همان دوران نوجوانی نسبت به ابداعات و اختراعات کنجکاوی و علاقه خاصی داشت و اولین اختراع خود را در سن 14 سالگی انجام داد در اداره ی ثبت اختراعات مشغول به کار شد. کار او کمک به مخترعین برای ثبت اختراعاتشان بود. او در حین کار، گاهی به حل مسائل فنی آنان کمک می کرد. در این دوران بود که او دریافت حل مسائل فنی که منجر به اختراع و نوآوری می شود به اصول و روش هائی فراتر از تکنیک های خلاقیت شناخته شده تا آن هنگام نیاز دارد. آلتشولر در طی مطالعات خود به این نتیجه مهم رسید که یک نظریه اختراع بایستی دارای چند ویژگی اصلی از جمله موارد زیر باشد: 1- شامل یک فرایند گام به گام و نظام یافته باشد.2- بتواند از میان گستره ای از راه حل ها مستقیما به بهترین راه حل (راه حل ایده آل یا کمال) منجر گردد.3- دارای ویژگی تکرارپذیری باشد.4- بتواند ساختاری برای دانش ابداع ارائه نماید. آلتشولر بیش از 20000 اختراع ثبت شده (پتنت) را مورد بررسی قرار داد تا متوجه شود اختراعات به عنوان مسئله های ابداعی (یعنی مسئله هائی که راه حل آنها مشخص نیست و بایستی آن را با روش های خلاق و ابداعی کشف کرد) چگونه حل شده اند. از بین این تعداد آلتشولر 40000 اختراع مهم و برجسته و به عبارتی راه حل های خلاق و ابداعی اصلی را مورد مطالعه عمیق تر قرار داد. براساس نتایج حاصل از این نوع مطالعات خلاقیت شناسی تحلیلی، آلتشولر به کشفیات بسیار مهمی دست یافت و اصول و مفاهیم و روش های TRIZ را به عنوان یک علم نوین و بسیار با ارزش به جهان ارائه نمود. البته این خلاقیت و نوآوری فوق العاده مهم آلتشولر متاسفانه همانند بسیار از کشفیات و اختراعات کوچک و بزرگ تاریخ در ابتدا درک نشده و با انواع مخالفت ها، مقاومت ها و بی مهری های تاسف برانگیز (آنچه که در خلاقیت شناسی تحت عنوان اینرسی خلاقیت و نوآوری نامیده می شود) مواجه شد و آلتشولر همانند بسیاری از دانشمندان و مخترعین سختی ها و مرارت های بسیار زیادی را متحمل گردید که مطالعه آن حاکی از اراده ی والا و تلاش و پشتکار شگفت انگیز آنان است. به دلیل بی توجهی ها و مخالفت های آن زمان، TRIZ نتوانست به خوبی در روسیه ایفای نقش نماید و بعدها جایگاه آن شناخته شد. پس از پایان جنگ سرد و گسترش ارتباطات، کشورهای اروپائی، آمریکا، ژاپن و دیگر کشورها با دانش TRIZ آشنا شده و با پی بردن به اهمیت فوق العاده زیاد آن بلافاصله آن را جذب کرده و ضمن به کارگیری درصد رشد و توسعه آن برآمدند. چنان که در حال حاضر درباره TRIZ به عنوان یک دانش تخصصی تحقیقات وسیعی به عمل می آید و اصول و مفاهیم آن توسط بسیاری از دانشمندان، پژوهشگران، مدیران، مهندسان و کارشناسان رشته های مختلف علمی در جهت حل مسائل و ایجاد نوآوری ها به کار گرفته می شود و همچنان به سرعت در حال گسترش و تکامل است.بزرگ ترین خلاقیت و نوآوری آلتشولر به عنوان یک دانشمند علوم و مهندسی، یک دانشمند خلاقیت شناس و نیز به عنوان یک مخترع، خلاقیت و نوآوری او درباره خود موضوع خلاقیت و نوآوری می باشد. آلتشولر به عنوان مخترع فنون اختراع و پایه گذار دانش TRIZ با تلاش و پشتکار بسیار جدی به مدت 52 سال در راستای رشد و توسعه آن یکی از اصلی ترین و موثرترین بنیانگذاران علم خلاقیت شناسی و از بزرگ ترین دانشمندان قرن بیستم محسوب می شود (آلتشولر در سال 1998 در آمریکا این دنیا را ترک نمود). نقش و اهمیت نظریه TRIZ شاهکار علمی آلتشولر به قدری است که از جنبه ای می تواند در ردیف نظریه های علمی بزرگی مانند نظریه کوانتومی و نظریه نسبیت قرار گیرد و آلتشولر را با دانشمندان بزرگی مانند پلانک، انیشتین، شرودینگر، پیاژه و پائولینگ همسنگ نماید. اگر جایزه نوبلی نیز به نام جایزه نوبل خلاقیت شناسی (مانند جوایز نوبل فیزیک، شیمی و زیست شناسی) وجود می داشت بی گمان آلتشولر از شایسته ترین دریافت دارندگان آن می بود. اجزاء اصلی دانش TRIZ: به طور کلی مجموعه نتایج حاصل از خلاقیت شناسی تحلیلی اختراعات توسط آلتشولر که تشکیل دهنده دانش TRIZ است شامل مفاهیم مختلفی است که مهم ترین آنها به طور خلاصه و فهرست وار موارد زیر می باشند: قانون افزایش سطح ایده آل بودن (قانون کمال). به این معنی که نظام های فنی همواره به سمت افزایش درجه ایده آل بودن یا کمال خود پیش می روند. ایده آلی یا سطح ایده آل بودن عبارت از نسبت جمع کلیه جنبه های مثبت و مفید سیستم به جمع کلیه جنبه های منفی و مضر سیستم می باشد سیستم 4 مرحله ای حل مسئله شامل مراحل زیر می باشد: 1) شناخت مسئله 2) فرمول بندی مسئله 3) جستجوی مسائل قبلا حل شده (استفاده از 39 پارامتر مهندسی) 4) استفاده از الگوهای راه حل های کشف شده(به کار گیری 40 اصل اختراع) سطوح 5 گانه حل مسئله و نوآوری شامل 5 سطح زیر است: 1) راه حل های مشخص 2) بهبودهای کوچک 3) بهبودهای بزرگ 4) مفاهیم جدید 5) کشف های بنیادی تحلیل ماده- میدان (تحلیل Vepol)؛ با استفاده از این تحلیل مسائل به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:1) مسائل آشنا (مانوس) تحت عنوان مسائل استاندارد 2) مسائل ناآشنا (نامانوس) تحت عنوان مسائل غیر استاندارد 3) قوانین 8 گانه تحول و تکامل نظام های فنی (قوانین پیشرفت فناوری) 4) تعداد 76 راه حل ابداعانه استاندارد: مسائل استاندارد شناخته شده با تحلیل Vepol می توانند با استفاده از این 76 راه حل ابداعانه استاندارد حل شوند. ماتریس تناقض ها:در نظریه TRIZ از مسئله ابداعی تحت عنوان تناقض تعبیر می شود که معنی آن دو موقعیت متضاد یا دو کیفیت متعارض است، یعنی افزایش سطح کیفیت یکی موجب کاهش سطح کیفیت دیگری می شود و حل ابداعانه مسئله، کشف راه حل این تناقض می باشد. فواید و کاربردهای TRIZ:- دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات. - شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی. - دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق. - کشف انواعی از راه حل ها برای مسائل ابداعی یعنی مسائلی که با روش های معمولی متداول راه حل آنها به دست نمی آید. - دستیابی به بهترین و موثرترین راه حل ها برای انواع مسائل علمی، فنی، انسانی و اجتماعی. - پیش بینی روند ابداعات و اختراعات در آینده (خلاقیت شناسی آینده شناختی) - ارائه آموزش های نوین مبتنی بر TRIZ در مدارس و دانشگاه ها (خلاقیت شناسی پرورشی مبتنی بر TRIZ) - تسهیل و تسریع روند رشد و توسعه علوم و فناوری. دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بر TRIZ:با استفاده از اصول و مفاهیم TRIZ و توسعه تحلیل های مبتنی بر آن، رویکردهای خلاقیت شناختی خلاصه شده یا تعمیم یافته تر دیگری مانند موارد زیر حاصل شده است و این روند تکاملی همچنان ادامه دارد. - رویکرد خلاقیت شناختی USIT: رویکرد ساده شده و عصاره ای از TRIZ (ارائه شده توسط سیکافوس در شرکت فورد) به معنی تفکر ابداعانه ساختار یافته یکپارچه. - رویکرد خلاقیت شناسی AZIT (با واژگان روسی و به انگلیسی ASIT) به معنی تفکر ابداعانه نظام یافته پیشرفته. - رویکرد خلاقیت شناسی TRTS (با واژگان روسی و انگلیس TDTS) به معنی نظریه رشد و توسعه نظام های فنی. - رویکرد خلاقیت شناختی TRTL (با واژگان روسی و به انگلیسی TDCP) به معنی نظریه رشد و توسعه افراد خلاق. - رویکرد خلاقیت شناختی TTVC به معنی نظریه جامع برای خلاقیت چند جانبه.- رویکرد خلاقیت شناختی OTSM (با واژگان روسی و به انگلیسی GTST) به معنی نظریه عمومی تفکر قوی [ ۱۳۸٩/۱۱/۱٦ ] [ ٧:۳۸ ب.ظ ] [ گروه آموزش تحقیق مشاوره و اجرا - مدیریت بازاریابی ارتباطات فروش تبلیغات خلاقیت www.khooyeh.com ] نظرات (2) TRIZ توان حل تناقض ها را بدون داشتن استرس زیاد TRIZ توان حل تناقض ها را بدون داشتن استرس زیاد افزایش می دهد. همه تناقض ها از طریق TRIZ قابل حل هستند وبرای بسیاری از آنها راه حل های از قبل تعیین شده ای با استفاده از الگو گیری از نوآوری ها وجود دارد. جداول تناقض ها برای ۳۹ پارامتر مهندسی و چهل اصل TRIZ برای همین منظور توسط آلتشولر تهیه شده اند. اخیراْ با بهره گیری از یکی از اصول چهل گانه TRIZ زین دوچرخه ای طراحی شده است که با حرکت پاها زین بالا و پایین میشود و باعث راحتی دوچرخه سوار میگردد. تضاد فنیبا در نظر گرفتن شرایط خاص ،طراح، دلخواه ترین ترکیب ویژگی ها را انتخاب می کند با این وجود ، همیشه با به دست امدن چیزی ،چیز دیگر از دست میرود .هنگام در نظر گرفتن یک راه حل ، به قول طراح مشهور هواپیما ، انتونوف ،باید مهمترین نیازهای فنی را، که شاید هرگز همه آنها روی کاغذ نیامده اند،انتخاب کنیم ،در بدترین حالت ،اگر چیزی هم ساخته نشود یک متغیر مجاز ممکن است قابل قبول باشد. متغیر قابل قبول یعنی انحراف از شرایط فنی داده شده . از جنبه مهندسی .خلق یک اختراع جدید همیشه به صورت غلبه و فائق آمدن کامل یا بر بخشی از یک تضاد فنی تظاهر می کند.گنریش آلتشولر برای حل مسائل اختراعی 39 پارامتر مهندسی را پیشنهاد کرد ،در شرایط عادی ،بهبود هر یک از این پارامترها می تواند بر پارامتر دیگر تاثیر منفی داشته باشد .وی با ارائه 40 اصل اختراعی ،راه حل غلبه بر تضاد بین پارامترهای یاد شده را ارائه کرد. 1-وزن شی متحرک 2-وزن شی ساکن 3-طول شی متحرک 4- طول شی ساکن5-سطح شی متحرک 6-سطح شی ساکن 7-حجم شی متحرک 8-حجم شی ساکن9-سرعت 10- نیرو11-تنش-فشار 12-شکل13-تعادل شی 14-استحکام15-زمان عملکرد شی متحرک 16-زمان عملکرد شی ساکن17-درجه حرارت 18- درخشندگی19-انرژی مصرفی شی متحرک 20-انرژی مصرفی شی ساکن21-توان 22-اتلاف انرژی 23-اتلاف ماده 24-اتلاف اطلاعات25-اتلاف زمان 26-مقدار ماده27-قابلیت اطمینان 28-دقت اندازه گیری29-دقت ساخت 30-عوامل تاثیر گذار منفی خارجی31-عوامل تاثیر گذار منفی داخلی 32-قابلیت ساخت33-راحتی استفاده 34-تعمیر پذیری35-قابلیت سازگاری 36-پیچیدگی وسیله37-پیچیدگی کنترل 38-سطح اتوماسیون39-بهره وری-ظرفیت راه حل : طراحی یک زین دو تیکه و متحرک بنابراین یک مسئله ابتکاری ،مسئله ای است که راه حل آن به ارضای هر دو طرف تضاد منجر می شود،در صورتی که یک مسئله به صورت توافقی حل گردد و تضاد باقی بماند ،چنین مسئله ای غیر ابتکاری است .در مسائل غیر ابتکاری ،موفقیت در یک جزءمسئله همراه با عدم موفقیت در جزء دیگر مسئله است.روش Triz به دلیل استفاده از اصل حل مسئله به روش تجرید ،بر همه روشهای حل مساله پیش از خود برتری دارد . ایده اصلی این روش بر مبنای خلاصه سازی و دسته بندی سند های ثبت اختراع و سپس ارایه راه حل کلی برای هر دسته از مسایل است.پس از مستند سازی این تئوری ،یک مخترع پس از شناسایی ،گروهی که مساله مورد نظر وی در آن قرار می گیرد ،از یکی از اپراتورهایی که در Triz معرفی شده است برای حل آن استفاده می کند. ( تناقض فنی : زین باید برای راحتی دوچرخه سوار پهن باشد و از طرفی برای پدال زدن باید به اندازه کافی باریک باشد.)  |
