نظریه تریز (TRIZ)

نظریه تریز (TRIZ) مهمترین اختراع قرن!

 

 در بازار جهانی امروز با رقابت سرسختانه آن ، امکان توسعه محصولات و عبور از موانع تولید بسیار دشوار شده است.

برای عبور از این مشکلات پیچیده به تازگی ، یک دوره جدید از "مهندسی نوآورانه " آغاز شده است تا توانایی ما را برای حل مسائل دشوار و یا غیرممکن مهندسی بطور قابل توجهی بهبود بخشد.

این روش جدید کهTRIZ  نام دارد به طرز چشمگیری دانش مهندسی ، خلاقیت ، و مهارت حل مسأله را افزایش خواهد داد و انقلابی در رویکرد ما برای حل مسائل دشوار که نیاز به فکر خلاقانه دارد بوجود خواهد آورد.

 TRIZ یک واژه مخفف روسی برای تئوری ابداعی حل مسأله یا نوآوری نظام یافته است.

 TRIZ بر اساس اصول اختراعی حاصل از مطالعه بیش از یک و نیم میلیون ثبت اختراع نوآورانه در جهان بنا شده است.

TRIZ یک فلسفه، یک فرایند و یک سری از ایزار است. مجموعه آن با یک تخمین مناسب بالای 1500 نفر- سال  تحقیق و مطالعه بر روی  بهترین راه  حل های جهانی در زمینه های علوم، ریاضی و مهندسی ( و تجزیه و تحلیل سیستماتیک اختراعات ثبت شده از سراسر جهان) و همچنین توجه به جنبه های درونی و روانشناسی خلاقیت بشری  تهیه شده است.

نکات کلیدی یافت شده از تحقیقات TRIZ عبارتند از:

• تمام نوآوری ها از کاربرد تعداد بسیار اندکی از اصول و استراتژی های نوآورانه حاصل شده اند.
• روند تحول تکنولوژی ها بشدت قابل پیش بینی هستند.
• امکان استفاده از قوی ترین  راه حل های تبدیل عناصر زیانبار و ناخواسته از یک سیستم به منابع مفید.
• امکان استفاده از قوی ترین راه حل ها برای جستجو و از بین بردن تناقضات در طراحی ها و محصولات.

TRIZ امکان دسترسی به دانش و تجربیات بهترین مغزهای خلاق جهان را براحتی فراهم نموده است. سعی آن در تکمیل و اضافه کردن ساختار به خلاقیت طبیعی ماست و نه جایگزین شدن بجای آن.

 

 

گنریش آلتشولر بیش از 200000 اختراع ثبت شده (پتنت) را مورد بررسی قرار داد تا متوجه شود اختراعات به عنوان مسئله های ابداعی (یعنی مسئله هائی که راه حل آنها مشخص نیست و بایستی آن را با روش های خلاق و ابداعی کشف کرد) چگونه حل شده اند .

از بین این تعداد آلتشولر 40000 اختراع مهم و برجسته و به عبارتی راه حل های خلاق و ابداعی اصلی را مورد مطالعه عمیق تر قرار داد. براساس نتایج حاصل از این نوع مطالعات خلاقیت شناسی تحلیلی ، آلتشولر به کشفیات بسیار مهمی دست یافت و اصول ، مفاهیم و روش های TRIZ را به عنوان یک علم نوین و بسیار با ارزش به جهان ارائه نمود .

                         

در تجزیه و تحلیل ثبت اختراعات، آلتشولر 5 سطح از نوآوری ها را مشخص کرد:

 

 

سطح نوآوری	درجه	درصد	منبع	تعداد آزمون و خطا
	خلاقیت	راه حل ها	دانش
1	راه حل روتین	%32	دانش فردی	10
2	بهبود جزیی	45%	دانش کسب و کار	100
3	بهبود عمده	18%	دانش در صنعت	1000
4	پروژه جدید	4%	ترکیب کل دانش در صنایع مختلف	100000
5	کشف	< 1%	کل دانش بشر	1000000

 

روش TRIZ برای سطح 3 (بهبود عمده) و سطح 4 (پروژه جدید) اعمال شد. سطوح 1 و 2 بخاطر بهبودهای جزیی و روتین و سطح 5 (کشفیات) بخاطر عدم تکرار آنها بصورت گسترده از مطالعات آلتشولر کنار گذاشته شدند. فلذا فقط اختراعات خلاقانه (سطوح 3 و 4) مبنای مطالعات برای یافتن الگوریتم اختراعات مورد استفاده قرار گرفتند.

 بر اساس  این مطالعات چندین ساله بر روی  اختراعات و کشف راه حل های آن در قالب TRIZ، آلتشولر و سایر دانشمندان همکار وی به این نتیجه مهم خلاقیت بشری پی برده اند که تنها کمتر از 1500 مسئله خلاق (بر اساس ماتریس تناقض های فنی ) و فقط 40 راه حل کلی خلاق برای کل آن مسائل وجود دارد، که مرتباً هم مسائل و هم راه حل ها در جهان تکرار می شوند. لذا از دیدگاهTRIZ خلاقیت به مفهوم یافتن آن راه حل ها بدون انجام سعی و خطاهای مجدد و تنها با الهام گیری از راه حل های یافت شده قبلی است.

 

 

 

از آنجا که دانشTRIZ برآیند دانش مخترعان جهان است مبنای آن گسترده تر از دانش شخصی و سازمانی است و  همچنین حوزه تحقیقات علمی این تئوری رو به گسترش است. از این رو راه حل های خلاقانه TRIZ برای حل مسائل خلاق بسیار قابل اتکا تر از راه حل های فردی و شخصی است.

 

نتیجه نهایی ایده آل(Ideal Final Result (IFR)) توصیفی است از بهترین راه حل ممکن برای حل یک مشکل ( یا تناقض)، بدون توجه به منابع یا محدودیت های مسئله اصلی. IFR یکی از مفاهیم اساسی TRIZ است. یک IFR خوب می تواند به یک حل کننده مسئله کمک کند تا بر گرایش روانی یا رخوت ذهنی خود غلبه کند و به راه حل میانبر با تفکر به راه حل در قالب کارکرد و بدون توجه به خود مشکل و ریشه آن( تمرکز بر روی کارکردها و نه بر روی فرایند و ابزار موجود.) برسد.  ایده IFR  برای ایجاد تعریفی روشن از اهداف بهبود و حذف دوباره کاری هاست (حل مسئله درست از ابتدا). یکی از مفاهیم پایه ای TRIZ هدایت یک سیستم به سمت افزایش ایده آل بودن (عملکردی ) است. نتیجه نهایی این تکامل رسیدن به نتیجه نهایی ایده آل یاIFR  به شرح زیر است:

• دارا بودن سیستمی با  تمام مزایا.
• بدون زیان و صدمه و
• بدون هیچگونه هزینه از مسئله اصلی

یک سیستم ایده آل بعنوان یک عملکرد خالص  و ناب  است زیرا:

• هیچ فضایی را اشغال نمی کند.
• هیچ وزنی ندارد
• هیچ کارگری نیاز ندارد
• هیچ تعمیری نیاز ندارد
• دارای مزایا بدون صدمه است.

لذا یک سیستم ایده آل سیستمی است که وجود فیزیکی ندارد ولی عملکرد آن وجود دارد(نظیر دانشگاه مجازی).

قانون افزایش سطح ایده آل بودن (قانون کمال) در TRIZ، به این معنی است که نظام های فنی همواره به سمت افزایش درجه ایده آل بودن یا کمال خود پیش می روند. ایده آلی یا سطح ایده آل بودن عبارت از نسبت جمع کلیه عملکردها و جنبه های مثبت و مفید سیستم به جمع کلیه اثرات زیانبار یا جنبه های منفی و مضر سیستم. 

هر چه صورت کسر بیشتر و مخرج آن کمتر شود عملاً ما به سوی ایده آل بودن گام برمی داریم.

 

بسیاری از سازمانها و شرکت‌ها از TRIZ بعنوان یک ابزار برای تقویت مزیت‌های رقابتی بهره می‌برند. زیرا TRIZمی‌تواند کمک کند تا فضای خارج از تخصص کاری‌مان را نیز ببینیم؛ با راه‌حل‌های خوبی که در سایر تخصص‌ها وجود دارد آشنا شویم و از آنها برای حل مشکلاتمان الهام بگیریم.

 

 

TRIZ می‌تواند نشان دهد که بازار به کدام سمت می رود و چگونه می توانیم قبل از رقبا به آن برسیم؛ و نشان خواهد داد که چگونه محصول فعلی‌مان را بهبود دهیم، و تشخیص دهیم چه محصولات جدیدی وارد بازار می شوند که ممکن است محصول فعلی ما را منسوخ کنند.

در قرن 21 مهندس بودن کافی نیست زیرا بیشتر دروس مهندسی بصورت نرم افزار در بازار یافت می شود. تنها فعالیتی که هنوز برای اندیشه مهندسان ارزش افزوده ایجاد کرده و قابل مکانیزه شدن نیست خلاقیت است. لذا امروزه ما فقط مهندس نیاز نداریم بلکه مهندسان خلاق را طالبیم که در رقابت جهانی ایده جدیدی ارائه نمایند.از این رو فراگیری خلاقیت برای کلیه مهندسان یک امر ضروری است.

بجای اینکه در انتظار جرقه خلاقیت ذهنی خود باشید، از طریق TRIZ می توانید خلاق باشید هر موقعی که شما نیاز دارید که خلاق باشید!

منبع کلوپ تریز